Już od wieków zamiłowanie Greków do hucznej zabawy znalazło swoje
odzwierciedlenie w licznych imprezach, których celem było przeciwstawianie się
obowiazującym normom oraz oddanie się szałowi radości. Pod koniec zimy oraz
wczesną wiosną obchodzono Dionizje na cześć Dionizosa - boga wina oraz zabawy.
Posłużyły one jako podwaliny dla dzisiejszego karnawału, ktory rozprzestrzenił
się na inne kraje świata poprzez Imperium Rzymskie. Po przyjęciu
chrześcijaństwa bogowie greccy zostali zapomniani, jednak chęć do szalonych imprez pozostała.
Pogodzono, więc elementy sakralne ze świeckimi i tak zaczęto obchodzić
karnawał, który pomimo iż jego okres jest wyznaczony przez święta religijne, to
wypełniony jest obyczajami nie związanymi z wiarą. Jest to czas hucznych zabaw,
tańców, maskarad, zapomnienia się, nieumiarkowania w jedzeniu i piciu...
W Grecji karnawał zaczyna się trzy tygodnie przed rozpoczęciem wielkiego
postu oraz 60 dni przed Wielkanocą. Okres ten jest związany z księgą
liturgiczną zwaną Triodion (Triodion
Wielkopostny bądź Triod) po grecku Τριώδιο [trióδio], która jest używana w kościele
prawosławnym i obejmuje przedpoście, wielki post i Wielki Tydzień. Zawiera ona
kanony składające się z trzech pieśni (stąd nazwa). Te trzy tygodnie karnawału
począwszy od niedzieli o celniku i faryzeuszu (Kυριακή του Tελώνου και του Φαρισαίου), która otwiera okres karnawału (mówimy
wtedy po grecku że «ανοίγει το Τριώδιο»), aż
do wielkiego postu są również określane słowem Triod (Τριώδιο). Druga niedziela Τριώδιο nazywana jest z Ewangelii «Ασώτου Υιού», trzecia «Απόκρεω», a ostatnia, kiedy maskarady i huczne zabawy sięgają zenitu nazywana jest
«Τυρινή». Zakończeniem karnawału i jednocześnie pierwszym dniem Wielkiego Postu
jest poniedziałek, tak zwana Καθαρά Δευτέρα [katharà devtéra], która jest odpowiednikiem naszej Środy
Popielcowej ( Τετάρτη με τις στάχτες [tetàrti me tis stàchtes]).
Kolejnym określeniem na karnawał w języku nowogreckim, najbardziej
popularnym, jest Aποκριά [apokriá] (Aπόκρια [apókria]). Oznacza ono nic innego jak wstrzemięźliwość od mięsa (αποχή από το κρέας). Słowo to ma swoje korzenie w języku starogreckim (ἀπόκρεως), które pierwotnie określało ostatni tydzień przed rozpoczęciem wielkiego
postu. Miał on na celu przygotowanie się do poszczenia poprzez rezygnację z
jedzenia mięsa. W kolejnych dniach rezygnacja z innych zakazanych produktów
była mniej uciążliwa dla organizmu. Stąd trzecia niedziela rozpoczynająca ten
okres to «Απόκρεω». Jest to ostatni dzień, kiedy można jeść czerwone
mięso. Następujące po nim dni dopuszczają jedzenie ryb, serów, mleka i jajek.
Synonimem słowa αποκριά jest καρναβάλι [karnaváli], które również używane jest dla opisania
trzech tygodni hucznych zabaw poprzedzających wielki post. Dodatkowo oznacza paradę
organizowaną w ostatnią niedzielę karnawału («Τυρινή» [tiriní]). Geneza słowa karnawał jest
niespójna (jedni uważają, że pochodzi z łaciny od słów carrus navalis, czyli
wóz w kształcie okrętu, nawiązujący do Dionizji, z kolei inni doszukują się
znaczenia w słowach "carne" - mięso + "vale" – żegnaj,
czyli pożegnanie mięsa, jako ostatni tydzień przygotowujący organizm do okresu
wielkiego postu). Fakt, iż oba słowa απόκριες i καρναβάλι stosowane są w języku greckim zamiennie, pozwala mi uznawać wersję z
wstrzemięźliwością od mięsa jako bardziej prawdopodobną.
W znaczeniu metaforycznym używa się zdania «ανοίγει το Τριώδιο», kiedy widzi się osobę o śmiesznym
wyglądzie. Jeśli chodzi o ubiór, zbyt “fantazyjny” lub po prostu śmieszny
komentuje się zdaniem «Μας ήρθε με ντύσιμο καρναβαλίστικο», albo «ντύθηκε σαν καρνάβαλος».
Raz w roku w całym okresie przedpostnym, w większości greckich miast i
wiosek zaczyna się czas najróżniejszych imprez organizowanych przez rady
miejskie i różne stowarzyszenia, które podejmują się obowiązku zabawiania
swoich współmieszkańców. Świętowanie tego okresu łączy się z wieloma
charakterystycznymi dla całej Grecji jak i dla danego regionu obyczajami.
Poniżej przedstawię te najbardziej popularne.
Wczesną wiosną okres zabaw w antycznej Grecji wypełniały zarówno rytuały
dla uczczenia „nowego życia” (drzewa pączkujące, rozwijające się kwiaty), ale
też wierzono, że dusze zmarłych wstępują do „nieba” gdzieś w okolicach 1 marca.
Do dnia dzisiejszego, w ciągu dwóch ostatnich sobót karnawału i pierwszej po Καθαρά Δευτέρα, mieszkańcy Grecji zanoszą do kościoła gotowaną pszenicę (κόλλυβα [kóliva]) i dzielą się nią po liturgii świętej, aby upamiętnić zmarłych
członków rodziny. Te trzy soboty nazywane są Ψυχοσάββατα [psixosávata].
koliva
źródło: http://fdathanasiou.wordpress.com/
|
Odpowiednikiem polskiego tłustego czwartku jest w kościele prawosławnym Τσικνοπέμπτη,
zwany również Κρεατινή oraz dawniej na wsiach - Τσικνοπέφτη. Jego nazwa pochodzi od słów τσίκνα [tsíkna] (oznacza zapach pieczonego mięsa, lub przypalone jedzenie) i Πέμπτη [pémpti] – czwartek. W ten dzień trzeba zjeść mięso. Zwykle na wsi każde
gospodarstwo domowe we własnym zakresie piecze owcę lub koziołka, przygotowuje
typowe w tym dniu specjały («πηχτή», «ομάτια», «τσιγαρίδες»), bądź wieczorem wychodzi na ucztę mięsną
do pobliskiej restauracji. Czasami też wieczorem są organizowane imprezy, na
których nie może zabraknąć typowych greckich przysmaków mięsnych, jak: σουβλάκια [suvlàkia], λουκάνικα [lukànika], παϊδάκια [paidàkia] czy μπριζόλες [brizóles].
suvlaki
źródło: http://tut.gr/
|
Na placu centralnym w wielu miastach organizuje się specjalny taniec zwany «Γαϊτανάκι» [γaitanáki]. Uczestnicy ubrani w tradycyjne
stroje tańczą trzymając kolorowe wstęgi przymocowane na szczycie długiego kija,
który znajduje się na środku. Podczas tańca wstęgi zawijają się wokół patyka a
potem odwijają, co wymaga ogromnych umiejętności od tancerzy.
Jednym z najstarszych zwyczajów pogańskich, które praktykuje się do dnia
dzisiejszego jest inscenizacja i parodia tradycyjnego ślubu wiejskiego. Tak
zwany «Βλάχικος γάμος» [blàchikos gàmos] zaczyna się w tłusty czwartek i składa
się ze swatów, ślubu młodej pary, przekazania posagu panny młodej i imprezy
teściów. Wszyscy zaangażowani ubrani są w tradycyjne stroje, a sceny, które
odgrywają, przepełnione są satyrą i rubasznym humorem. Najbardziej znana jest
inscenizacja wiejskiego ślubu w mieście Thiva (starożytne Teby).
W okresie, największego na terenie kraju karnawału w mieście Patra, odbywa
się wiele interesujących zwyczajów. Jednym z nich jest szereg imprez
organizowanych pod nazwą Μπουρμπούλια [burbúlia]. Podczas tych imprez mężczyźni przychodzą
ubrani normalnie, natomiast kiebiety zakładają specjalne czarne suknie z
kapturami «μαύρα ντόμινο» oraz maski i stają się zupełnie
nirozpoznawalne. Zwyczaj ten nawiązuje
do czasów, kiedy kobiety nie mogły swobodnie bawić się podczas nocnych imprez,
a taki strój był przepustką do zabawy.
Burbulia w Patrze
Źródło: http://teleytaiothranio.blogspot.com/2010/02/blog-post_777.html
|
Samotne greczynki mają swój sposób, aby dowiedzieć się kogo poślubią. W noc
przed ostatnią niedzielą karnawalu, pieką specjalne ciasto zrobione z mąki,
dużej ilości soli i wody, tak zwane «αλμυροκουλούρα» [almirokulúra]. Nastepnie je zjadają i wierzą, że w nocy
mężczyzna, który we śnie przyniesie im wodę będzie ich wybrańcem.
W ostatnią niedzielę karnawału we wszystkich miastach Grecji i w większości
wiosek odbywa się parada - παρέλαση [parélasi]. Składa się ona z grup osób i tancerzy
przebranych tematycznie (tematy są ustalane na długo przed, nawiązują zarówno
do wydarzeń z kraju, jak i do starożytnych mitów, baśni, itd.). Ulice, którymi
będzie przejeżdżać parada są ozdobione
balonami, serpentynami i maskami. Przejeżdżające powozy z uczestnikami
karnawału (άρματα [ármata]) są dopracowane do ostatniego szczegółu. Z nich wyrzucane są
często cukierki i czekolady dla dzieci, puszczane sztuczne ognie, lub
fajerwerki. Każda grupa, czy to idzie pieszo, czy na powozie, jest eskortowana głośną muzyką. Wieczorem po zakończeniu
tradycyjnie pali się Króla Karnawału. W zależności od regionu pali się wielki
ogień, bądź małe ogniska «φάνοι» [fáni] przy których śpiewa się ludowe
pieśni, zazwyczaj z seksualnymi podtekstami, urządza tradycyjne tańce, wykonuje
się przedstawienia teatralne, gdzie aktorami są mężczyźni przebrani za kobiety.
Karnawał dziecięcy, Patra 2011
|
Najbardziej znany karnawał w Grecji odbywa się w Patrze (Πατρινό Καρναβάλι). Jego tradycja sięga korzeniami początków XIX wieku. Co roku rozpoczyna
się 17 stycznia i trwa do wielkiego postu. Organizowane są przedstawienia
teatralne i pokazy uliczne, zarówno przez grupy greckie jak i zagraniczne.
Wcześniej opisane Μπουρμπούλια, i inne atrakcje, jak poszukiwanie
zaginionego skarbu (Κυνήγι Κρυμμένου Θησαυρού), karnawał dla dzieci, teatry uliczne,
wystawy, Festiwal Satyryczny, to tylko nieliczne atrakcje, które oferuje Patra
swoim entuzjastom.
Karnawał Patra 2010
|
Karnawał Patra 2010
|
Karnawałowe szaleństwo w ostatnią niedzielę odbywa się w ciągu dwóch parad:
nocnej sobotniej, która oznajmia jego rozpoczęcie (na placu Georgiou), oraz
porannej niedzielnej, zwiastującej koniec zabaw. Ilość aktywnych uczestników
tych parad liczy sobie prawie 40 tysięcy. Imprezę kończy tradycyjny zwyczaj
palenia w porcie Karnawałowego Króla, towarzyszy temu parada pływaków i grup w
kostiumach. Do samego rana trwają tańce i koncerty, a niebo rozświetlają
sztuczne ognie.
źródło: http://www.tlife.gr/Article/NEWS-research/0-4-13909.html
|
Inne znaczące karnawały w Grecji odbywają się w Ksanti (Ξανθιώτικο Καρναβάλι), Atenach (καρναβάλι του Ρέντη) i na Krecie (Καρναβάλι στο Ρέθυμνο).
Καθαρά Δευτέρα rozpoczyna wielki post. Grecy mają w
zwyczaju wtedy opuszczać swoje miejsce zamieszkania i wybierać się poza miasto.
Ciekawym zwyczajem jest wtedy puszczanie latawców. W niektórych miasteczkach
greckich zjeżdżają w ten dzień wszyscy uczestnicy karnawału z dnia poprzedniego
i organizują wspólną paradę. W rytmie tanecznej muzyki Grecy i turyści żegnają
okres zabaw aż do następnego roku...
źródło: http://tut.gr/
|
PODOBNE POSTY:
Bardzo ciekawy blog:)
OdpowiedzUsuńGdybyś potrzebowała kiedyś noclegów e Polsce - polecam stronę http://www.poltrip.pl/ - sporo ciekawych ofert:)